Onze allereerste kennismaking met Indonesië was het eiland Bali. Voordat we überhaupt in het vliegtuig richting Bali stapten, ging Peter in Nederland door zijn enkel. Dit heeft hem tijdens de vlucht en tijdens het verblijf op Bali verschillende keren vreselijk opgebroken.
We landen op vliegveld Denpasar en vertrekken met de taxi naar onze eerste bestemming; Kuta. Dé badplaats van Bali.
Vanuit Nederland hebben we daar een hotel – Green Garden – geboekt voor 2 nachten. Dit vonden wij wel zo verstandig om te doen, omdat je na een lange reis van zo’n 24 uur toch wel vermoeid bent. Het is een goed hotel, met restaurant en zwembad, waar je zalig even bij kunt komen voordat je verder reist.
De volgende bestemming is het noorden van Bali; het rustigere Lovina Beach. Hier hebben we bewust voor gekozen, omdat wij Kuta en omstreken te Westers, toeristisch en te lawaaierig vinden.
Via een kennis van ons in Nederland zijn wij in kontakt gekomen met Yan, een Indo die naar Bali is geëmigreerd. Hij woont in Singaraja, de voormalige hoofdstad van Bali, dat in het noorden ligt.
Hij komt ons ophalen en brengt ons naar Lovina Beach, waar hij een huisje aan zee heeft gereserveerd. De tocht naar het noorden is erg mooi en we zijn dan ook al een beetje verliefd geworden op het land. Onderweg onze eerste kennismaking met een ceremonie die op straat voorbij komt. We stoppen bij een kunstenaar in het kunstenaarsdorp Ubud, omdat Yan daar een afspraak heeft. Hier maken we kennis met een Hindoestaanse manier van wonen en leven waar we later nog meer van gaan zien.
We stoppen op een markt, waar Peter helaas weer door zijn enkel gaat. Er zijn daar namelijk veel oneffenheden op de straten. We lunchen wat daar en zodra we weer op weg gaan, gaat Peter achterin zitten zodat hij zijn enkel wat kan strekken en er zo wat minder last van heeft. Terug bij Lovina Beach aangekomen nemen we afscheid van Yan, maar we zien hem zeker nog terug. Op Lovina Beach is het goed vertoeven. Het is niet al te druk. Er zijn verschillende restaurantjes en kleine winkeltjes. Ons huisje, in een mooie tuin én aan zee, bevalt ook goed. Van hieruit gaan wij samen met Yan verschillende tripjes maken.
Lovina Beach staat bekend om zijn dolfijnen en ook hier brengen wij een bezoekje aan. In de vroege ochtend vertrek je met een klein bootje zeewaarts, waar je dan rond een bepaalde tijd en plek dolfijnen ziet langskomen die van hun “ontbijt tonijn” genieten.
Wij beseffen later dat er wel een kanttekening bij dit tripje te plaatsen valt. Met zo’n rumoerig bootje wordt namelijk de rust van de etende dolfijnen enigszins verstoord. Ook een minder plezierige kant is dat een aantal toeristen die zo’n tochtje maken, hun plastic afval dumpen in zee. Dit afval blijft zolang het niet opgeruimd wordt eeuwig rondzwerven wat uitermate funest is voor het milieu.
Bij thuiskomst bleek Peter’s enkel weer helemaal opgezwollen te zijn, dus besluiten we het rustig aan te doen. We gaan naar het zwembad waar ze een klein bubbelbad hebben, want dit is uitstekend geschikt als massage voor Peter’s enkel. De eerste dagen hebben wij hier dan ook veel plezier van gehad.
Peter stuurt een smsje naar Yan, om een afspraak te maken met om met de enkel geholpen te worden. Samen met een vriend van Yan – Mahfud – vertrekken we naar de medicijnman (Dukon). Het is een weg binnendoor, wat ons leidde door een stukje binnenland waar het verschil tussen arm, zeer arm en rijk duidelijk zichtbaar was. De behandelkamer van de masseur was een open ruimte met matras waar Peter op moest gaan liggen. De masseur wist de plekken waar het zat goed te vinden zonder al te veel pijn te doen. Het was een algemeen fijne ervaring voor Peter. Op de terugweg drinken we nog even een drankje bij Mahfud, want die blijkt een restaurant te hebben vlak bij ons huisje. Peter voelt zich weer lekker ontspannen.
De volgende dag gaan wij een reisje maken naar het zuiden; de bergen in. We gaan aapjes kijken en brengen een bezoekje aan een botanische tuin. Eerst een stop bij de aapjes en dan verder naar boven, omdat Yan ons de tweelingmeren wil laten zien; Buyan en Bratan. Daar aangekomen wil Peter wat foto’s maken van het schitterende uitzicht en ik wijs hem erop dat hij even achterom moet kijken. Daar staat een pracht van een huis. Het is een traditioneel berghuis met mooie antieke meubels. Ook hier worden foto’s van gemaakt. Daarna gaan we naar de botanische tuin waar ook een tempel is. Yan wil ons daar ‘strikken’ voor een foto met een Boa Constrictor om onze nek, maar daar stinken wij niet in haha.
De volgende trip gaat naar de rijstvelden van Seririt, wat in de bergen ligt, westelijk van Lovina Beach. We genieten van de omgeving en gaan steeds meer van het land houden. Bij een klein restaurantje maken we een stop. Daar genieten we van het uitzicht. We nemen een tamarinde met rietsuiker en zout, gingertea en een tomatensoep. Onderweg maken we foto’s van de prachtige sawa’s en kopen bij een stalletje een durian. Op de terugweg gaan we even langs bij Yan zijn tuinderij, waar hij verschillende fruitbomen heeft en twee “koeien” (sapi). Een vriendelijke tuinman plukt voor ons rambutan en papaya wat we mee naar huis krijgen. Het wordt onze een eerste ervaring met durian en andere tropische vruchten.
Omdat we al twee dagen aan het reizen zijn geweest, willen we de volgende dag “thuis” blijven. Yan brengt ons die dag wel een bezoekje, samen met Agus (een buurjongetje van Yan). Peter en Yan maken wilde plannen over een teakhout plantage en met zijn viertjes besluiten we om in het restaurant van Mahfud te gaan eten. Het wordt een gezellige avond en we besluiten om de volgende dag naar de Batur vulkaan te gaan.
We zijn al vroeg op pad en Yan vraagt aan ons of we een oude tempel willen zien. Omdat we heel vroeg zijn is er nog geen gids om ons rond te leiden, maar we mogen wel zelf even kijken. Er gaat een serene rust uit van de omgeving. De oude tempel (14e eeuw) is nog een traditioneel bouwwerk en erg mooi. Peter heeft meteen weer voer voor foto’s. Een oud Indonesisch omaatje en een jong meisje bieden ons bloemetjes van de Cambodjaboom aan die daar groeit. We zitten even met deze twee mensen in de schaduw en genieten van de rust en de omgeving. Yan vertelt ons wat meer over Boedhisme en Hindoeïsme; over lijkverbranding en ceremonies, waarna we weer op weg gaan.
De tocht naar het Bratanmeer en de vulkaan levert prachtige panorama’s op, maar we makken in de bergen ook kennis met een zware tropische regenbui. Als je vanuit je auto een restaurant binnen wil stappen ben je binnen twee seconden doorweekt. In buffetvorm stellen wij zelf een maaltijd samen die erg goed smaakt. We hebben het geluk dat na de maaltijd de mist iets optrekt, zodat Peter wat foto’s kan maken. Daarna gaan we weer verder.
Het wordt een lange tocht door de Balinese ‘Betuwe’. Een lange weg waar veel houtverwerkende bedrijfjes zitten. Hier wordt van alles gemaakt. Van panelen tot poppen, dierenfiguren, maskers, noem het maar op. Ook dit wordt op de gevoelige plaat vastgelegd. Als je de weg verder vervolgd kom je nog meer bedrijfjes annex winkeltjes tegen waar een ieder zijn eigen thema heeft. Aapjes, poezen, giraffen, olifanten, maskers, boeddha’s etc. Uiteindelijk is dit ook de weg naar het kunstenaarsdorp waar we al eerder zijn geweest, maar dan vanuit het noorden.
We maken nog een korte stop bij prachtige sawa’s om uiteraard ook foto’s te maken. Eenmaal uit de auto gestapt worden we meteen omsingeld door allerlei mensen die ons van alles willen verkopen. We moeten tig keer nee verkopen tot ze uiteindelijk weggaan. Dit is een vervelende bijkomstigheid op Bali; verkopers die je van alles aanbieden. Maar aan de andere kant is het ook wel logisch, want de bevolking probeert natuurlijk ook wat geld te verdienen aan de toeristen.
Weer bij Yan zijn huis aangekomen laden we de panelen uit die hij heeft gekocht voor zijn huis en worden uitgenodigd om te blijven eten. We besluiten om het weekend samen met Yan en Ida naar Ubud te gaan.
We checken voor een weekend uit bij ons huisje, maar kunnen daarna gewoon terugkeren. Een weekendtas gaat mee en de rest blijft achter bij het hotel. Wanneer wij bij het huis van Yan arriveren heeft Peter nog de gelegenheid om wat foto’s te maken van hun prachtige huis.
Dan op weg met z’n viertjes, we rijden in één ruk door. Al vrij snel hebben we een hotel gevonden, maar wat ook een gewoonte is in Indonesië, dat is dat er altijd eerst onderhandeld wordt over de prijs (tawar menawar). Behalve als het bedrag vooraf vast staat. Voor 250.000 rupiah hebben wij een pracht van een kamer met een uitzicht op Monkey Forest. Uitrusten, opfrissen en een restaurantje opzoeken. Yan en Ida nemen ons mee naar een Sumatraans eethuisje. Je kunt hier je eigen eten samenstellen en de keuze is reuze. Peter en ik gaan helemaal uit ons dak van deze authentieke gerechten. Daarna gaan we even een wandelingetje doen. Onderweg kopen we een CD met gamelanmuziek die we in Yan z’n auto hebben beluisterd. Ter afsluiting van deze gezellige dag drinken we nog een wijntje bij het zwembad van ons hotel.
De volgende dag hebben Yan en Ida een flink programma voor ons in petto. Zij vinden dat wij persé de tempel van Pura Tirta Empul moeten zien met haar 315 treden. Daar aangekomen nemen zij voor even afscheid van ons en wij gaan de lange weg naar beneden. De tempel is in grotten gebouwd. Het is een prachtig bouwwerk met uitkappingen rondom, waar waarschijnlijk de “monnikken” van die tijd hebben geleefd. We komen bij een plek waar jonge Balinezen aan het bidden zijn. Het is ‘de dag van de wetenschap’. Terug naar boven komen we nog meer jonge Balinezen tegen die gaan bidden. Als we weer naar boven klimmen beseffen wij waarom Yan en Ida ons veel sterkte hebben gewenst, want de klimpartij is erg zwaar met deze tropische temperaturen. Helemaal bezweet komen we boven aan, waar Yan en Ida ons opwachten. Om ons niet helemaal uit te putten mogen we een drankje nuttigen in een restaurantje met uitzicht van bovenaf.
Daarna weer een tempelbezoek; dit maal de watertempel van Tegallalang. Het wordt een lange schuilpartij, want het gaat langdurig regenen. De watertempel doet dus zijn naam wel eer aan. Uiteindelijk gaan we terug naar Ubud waar we een maaltijd nuttigen in een mooi restaurant. Dit restaurant heeft een grote tuin met verschillende paviljoens waar je conventioneel met een stoel aan tafel kan zitten óf op de grond. Wij kiezen voor het laatste. De naam van het restaurant is Cafe Wayan, waarvan we later pas gaan beseffen dat deze voor ons een grote betekenis krijgt in Lombok (Dit is in ieder geval onze eerste kennismaking). Cafe Wayan staat bekend om zijn uitstekende keuken en Yan en Ida bestellen de beroemde Balinese eend.
De terugreis naar Lovina Beach gaat via het zuid-oosten van Bali. Voordat we op weg gaan gaan nog even shoppen in Ubud. Een drankje doen in ‘ons’ restaurantje waar we al eerder zijn geweest en dan op weg. In zijn eindeloze lust om ons alles van Bali te laten zien, stopt Yan in Klungkung waar een zeer oud gerechtsgebouw is en een pasar. We lopen eerst over de pasar waar je saté gambing (geit) kunt eten en natuurlijk maken Yan en Peter hier graag gebruik van. Het gerechtsgebouw is van rond de 17e eeuw. Deze is zeer indrukwekkend. In die tijd werden de straffen afgebeeld op het plafond van het gebouw, zodat men zijn straf in een afbeelding kon zien. Ook dit wordt door Peter met de camera vastgelegd.
De volgende stop is het dorp Tenganan. Het dorp is een vrij geïsoleerde gemeenschap met een eigen vorm van Hindoestaans geloof. De opdracht van hun god was dat zij niet hoeven te werken, maar mooie dingen maken zoals dubbel weven en etsen op palmbladeren. De opbrengst hiervan komt gedeeltelijk ten goede van de gemeenschap.
Die avond gaan we dineren bij een badplaatsje vlakbij Candi Dasa; in een restaurantje met uitzicht op zee, waarvan de eigenaresse een Française is. Volgens Yan kun je hier heerlijke blauwe kaassausjes eten. Dus er wordt een biefstukje met blauwe kaas besteld. Het is een uitstekende keuken. Yan en Ida stellen aan ons voor om onze verdere vakantie daar door te brengen, maar wij besluiten toch terug te gaan naar Lovina Beach. Het wordt een lange weg terug in het donker en we blijven die avond overnachten in het prachtige huis van Yan en Ida. Als we terug zijn in Lovina Beach speelt Peter weer met de gedachte om een stukje grond te kopen op Bali en hier bomen te planten. Teakhout in combinatie met dennebomen. Het huisje in de bergen zou een uitstekende locatie kunnen zijn. De volgende dag willen we gaan lunchen in een van de restaurantjes van Lovina Beach, maar alles blijkt gesloten. Het is ‘de dag van het gereedschap’ volgens de Hindoestaanse kalender en er zijn ceremonies aan de gang, één van de zovelen, wat later blijkt in onze verdere reizen door Bali en Lombok. We besluiten in ons restaurant bij ons huisje te gaan eten, deze is wel open. Peter heeft die dag ook een afspraak gemaakt met Yan, om de omgeving te verkennen voor project ‘plantage cq. huisje’.Later die avond hebben we nog een bespreking met Ida, die notaris is, over mogelijkheden om een stuk grond te kopen op Bali. In feite is op onze eerste reis naar Bali al de kiem gelegd om iets te doen in Indonesië.
We spreken met Yan af om wat land te gaan bekijken in de omgeving van Gitgit en de watervallen. De weg naar de heuvels van Gitgit is mooi en Yan pakt wat binnenweggetjes. Bij een rijstveld maken we een stop en Peter maakt wat foto’s om een impressie te krijgen van het land. Onderweg naar de watervallen worden we voortdurend aangehouden door volwassen en jonge Balinezen die ons van alles willen verkopen. Peter is helemaal vertederd door een klein Balinees jongetje die niet stopt, maar met ons meeloopt. Peter legt dit moment vast op de gevoelige plaat.
Ook op de terugweg naar de auto worden we ‘overvallen’ door kleine Balinese jongetjes met hun kettinkjes. Peter kan het niet laten en koopt van elk van de drie jongetjes een kettinkje. Eenmaal bij de auto drinken we een icetea bij een kraampje. Peter en Yan raken in gesprek met een lieve Balinese dame over het verbouwen van grond en kruidnagelbomen. Ze blijkt er veel verstand van te hebben, omdat ze zelf ook in een tuinderij heeft gewerkt
Ter afsluiting van deze dag gaan wij naar de oude haven van Singaraja. Deze wil Yan ons beslist laten zien. Singaraja is de oude hoofdstad van Bali geweest in de koloniale tijd. Hier zijn de eerste Nederlanders aan land gekomen, getuigt een standbeeld in de haven. Bij een pier aangekomen blijkt er een authentiek eethuisje te zijn, waar Peter als hij het eten proeft zijn vingers er bij aflikt. Voldaan en met een blij gevoel keren wij “huiswaarts”. Als we bij ons huisje zijn moet Peter toch wel een traantje laten om deze fijne tijd op Bali.
Uiteindelijk klaart het op en vertrekken we naar Candi Dasa. Dit is niet ver meer. Aldaar gaan we op zoek naar een hotel, deze is snel gevonden. Uitpakken voor een nacht en dan wederom eten bij ‘onze’ Française waar we al eerder zijn geweest. Er blijkt maar één kok aanwezig te zijn, want de eigenaresse is met haar personeel vertrokken naar ‘ons’ Japans bergrestaurantje, waar we net vandaan komen, voor een personeelsuitje. Dat is ook toevallig! Peter en Yan bestellen een gegrild visje en ik een steamed fish met mushroom en we eten samen een chocolade mousse na. We drinken nog een roseetje ter afsluiting van onze laatste avond op Bali. Peter en ik kunnen de volgende dag nog genieten van een laatste dagje strand, want we hoeven pas om 15.00u richting Denpasar te vertrekken. Yan en een chauffeur uit Tenganan, waar hij een afspraak mee heeft gemaakt, gaan nog even shoppen in Ubud. We krijgen een lift tot aan het dorpje om ook even inkoopjes te doen voor onderweg en lopen daarna terug naar ons hotel en strand. Onderweg raken Peter en ik ontroerd door een muziekje waarvan wij een cd hebben gekocht in Ubud ‘Return to Yogja’. Voordat we het vliegtuig instappen willen we nog even genieten van de Balinese zon en zee. Peter neemt een duik en ik ga lekker luieren in de zon. Een laatste lunch bij onze Française en dan is het toch echt douchen en inpakken geblazen. Bij de receptie rekenen we af en een beetje weemoedig door ons definitieve vertrek is het wachten op Yan die ons naar het vliegveld moet brengen. Daar nemen we afscheid van Yan, we betalen en bedanken hem voor zijn gastvrijheid en zijn eindeloze ritjes door Bali die hij met ons heeft gemaakt. Zonder hem hadden we natuurlijk nooit zo’n kennismaking met Bali gehad. We blijven contact houden met Yan, want het blijft een uitdaging om een stuk grond te kopen en er iets te doen. Dus als we weer terug in Nederland zijn, is er nog genoeg uitzoek werk voor Peter.